کم آبی، علت، علائم، عوارض و درمان آن
کمبود آب بدن زمانی اتفاق می افتد که مقدار آبی که بدن از دست می دهد بیش تر از آبی است که جذب می کند. علل شایع که باعث کم آبی بدن می شوند عبارتند از:
- عرق بیش از حد
- استفراغ
- اسهال
- افراد در مسافرت، ورزشکاران و افرادی که در شهرهایی با دمای بالا زندگی می کنند باید آب بیشتری استفاده کنند.
علائم کم آبی بدن چیست؟
علائم کمبود آب بدن بستگی به شدت آن دارد. کم آبی می تواند خفیف یا شدید باشد. این علائم با شروع کم آبی بدن قابل مشاهده هستند. علائم کم آبی خفیف تا متوسط شامل موارد زیر است:
- خستگی
- دهان خشک
- تشنگی زیاد
- کاهش ادرار
- تولید اشک کمتر
- پوست خشک
- یبوست
- سرگیجه
- سردرد
- علائم کم آبی شدید بدن شامل موارد زیر است:
- تشنگی بیش از حد
- عدم تولید عرق
- فشار خون پایین
- ضربان قلب تند
- تنفس سریع و پی در پی
- چشم های گود رفته
- پوست چروک و خشک
- ادرار تیره
در صورت مشاهده ی هر کدام از علائم بالا فوراً به دکتر مراجعه کنید. کم آبی شدید برای سلامتی خطری جدی محسوب می شود.
چه افرادی مستعد کم آبی هستند؟
تشنگی دلیل کافی برای کم آبی بدن نیست. یعنی بسیاری از افراد به‌ویژه افراد مُسن اصلا احساس تشنگی نمی‌کنند اما بدنشان فاقد آب کافی است. به همین خاطر باید در هنگام ورزش کردن و بیماری به نوشیدن مقدار آب کافی دقت کنید تا دچار کم آبی بدن نشوید. علائم و نشانه‌های کم‌آبی بنا به سن و سال متفاوت است:
- نوزادان و کودکان: وزن کمی دارند و بدنشان به از دست دادن مقدار کمی از مایعات حساس هستند.
- افراد مسن: سالمندان ممکن است کمتر متوجه کمبود آب بدن خود شوند.
- افرادی که مدت طولانی بیمار بودند: مانند افرادی که مبتلا به دیابت هستند یا به الکل اعتیاد داشتند.
- ورزشکاران: این افراد مقدار زیادی از مایعات بدن خود را از طریق عرق کردن هنگام ورزش های طولانی از دست می دهند.
3 خطر جدی ناشی از کم آبی بدن
تشنج: بسیاری از موارد می توانند باعث ایجاد تشنج شوند. ولی یکی از علل شایع تشنج این است که بدن شما الکترولیت مورد نیاز خود را دریافت نمی کند. الکترولیت ها در بدن به انتقال شیگنال های الکتریکی از یک سلول به سلول دیگر کمک می کنند. زمانی که مقدار الکترولیت ها در بدن متعادل نباشد، بدن با تشنج واکنش نشان می دهد.
مشکلات ادراری و کلیوی: کم آبی طولانی مدت بدن می تواند باعث به وجود آمئن بیماری های کلیوی شود. این مشکلات می تواند شامل عفونت های دستگاه ادراری، سنگ کلیه و نارسایی کلیه باشد. سنگ کلیه در اثر به هم چسبیدن مواد معدنی و نمکی در کلیه ها ایجاد می شود. به بیمارانی که از سنگ کلیه رنج می برند توصیه می شود آب مصرفی خود را در طول روز افزایش دهند تا به عبور سریع تر سنگ ها کمک کند.
شوک حجم خون کم (هیپوولومیک): هنگامی که بدن شما آب کافی دریافت نمی کند می تواند باعث کم شدن حجم خون شما شود. کمبود حجم خون شدید باعث شوک هیپوولومیک می شود. کمبود حجم خون، افت فشار خون را به دنبال دارد و می تواند تأثیر نامطلوبی بر روی میزان اکسیژن بدن بگذارد. اگر قلب شما مایعات کافی نداشته باشد نمی تواند خون را در سراسر بدن پمپاژ کند. در صورتی که کم آبی را درمان نکنید، شوک هیپوولومیک رخ می دهد و ممکن است منجر به نارسایی عضو شود.
چند نکته پیرامون درمان کم آبی بدن
- از فعالیت بیش از حد اجتناب کنید و در یک محیط خلوت استراحت کنید.
- برای جلوگیری از کم آبی بدن، هنگام خروج از خانه یک بطری آب همراه خود ببرید.
- هنگامی که آب آشامیدنی در اختیار ندارید از مصرف سودا، قهوه یا نوشیدنی های کافئین دارد اجتناب کنید، زیرا این مواد می توانند وضعیت شما را بدتر کنند.
- از مصرف الکل اجتناب کنید. زیرا این ماده شما را مستعد کمبود آب کرده و اثر ادرار آور دارد.
- آب میوه های صنعتی نیز دارای قند زیادی هستند و علاوه بر افزایش قند خون موجب کمبود آب در بدن می شوند.
- اگر به طور منظم در برابر گرما هستید یا ورزش های شدید انجام می دهید، لباس های نخی بپوشید.
- در طول ساعاتی که هوا گرم است ورزش نکنید.
- در طی دوره درمان کم آب بدن از غذاهای سهل الهضم استفاده کنید.
- اگر کمبود آب به علت فعالیت بدنی طولانی مدت باشد، باید نوشیدنی ورزشی حاوی الکترولیت مصرف کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت مشاهده موارد زیر در خود یا اطرافیان باید با پزشک تماس بگیرید:
- دچار شدن به اسهال بیش از ۲۴ ساعت؛
- بی‌حالی، کاهش میزان فعالیت و خواب‌آلودگی؛
- ناتوانی در نگه داشتن مایعات در بدن و دفع آنها؛
- داشتن مدفوع سیاه یا خونی.
